در ایران اولین مورد ایدز در سال 1365 در یک کودک پنج ساله هموفیلی تشخیص داده شد.
همه گیری ابتلا به ویروس ایدز)HIV INFECTION( در ایران از اوایل دهه 1360 در میان بیماران هموفیلی دریافت  کننده فرآورده های خونی )فاکتور 8 و فاکتور 9( که از اروپای غربی وارد کشور می شد به طور پنهان و بی  سر و صدا شروع شد.
در سطح جهانی، با شناخت بیماری ایدز در سال 1981 و کشف ویروس ایدز )HIV( در سال 1983، انتقال ویروس ایدز از راه خون آلوده و تماس جنسی با افراد مبتلا به اچ آی وی مشخص شد. ضمنا در سال 1985 با کشف تست های سرولوژیک برای تشخیص اچ آی وی و ایدز، راه برای پیشگیری و کنترل ایدز هموار شد. همراه با شناسایی اچ آی وی و ایدز به عنوان یک بیماری قابل انتقال از خون آلوده، غربالگری خون و فرآورده های خونی در بسیاری از کشورهای دنیا به ویژه کشورهای پیشرفته آغاز شد و با تهیه فرآورده های خونی حرارت دیده، گام های موثری در پیشگیری از انتقال اچ آی وی در دریافت کنندگان خون و فرآورده های خونی برداشته شد.
در ایران اولین مورد ایدز در سال 1365 در یک کودک پنج ساله هموفیلی تشخیص داده شد و با بررسی کلیه افراد هموفیلی در کشور که تعداد آنها در آن زمان حدود 2000 نفر بود و همه آنها از فرآورده های خونی )فاکتور 8 و فاکتور 9( وارداتی استفاده کرده بودند، مشخص شد که حدود 15 درصد از آنها به ویروس ایدز )HIV( مبتلا شده اند. به این ترتیب موج اول همه گیری اچ آی وی و ایدز در کشور از اوایل دهه 1360 در میان افراد هموفیلی دریافت کننده فرآورده های خونی آلوده آغاز شد.
موج دوم همه گیری از اوایل دهه 1370 در میان معتادان به مواد مخدر تزریقی به علت استفاده از سرنگ و سوزن مشترک شروع شد و دامنه آن به زندان ها نیز کشیده شد، به طوری که در بدو امر بیش از 80 درصد از مبتلایان به اچ آی وی را معتادان تزریقی تشکیل می دادند.
با ایجاد کلینیک های مثلثی )با هدف پیشگیری از ایدز، اعتیاد، بیماری های آمیزشی( که در کرمانشاه شروع شد و به سایر نقاط کشور نیز توسعه یافت، برنامه  پیشگیری و کنترل ایدز با استقبال بیشتری روبرو شد و با ایجاد مراکز مشاوره و تست  داوطلبانهدر اغلب استان ها و شهرستان های کشور همراه با توزیع سرنگ و سوزن یکبار مصرف در زندان ها و ترویج برنامه های آموزشی و اطلاع رسانی، موفقیت بیشتری در کاهش آسیب در معتادان تزریقی و جلوگیری از انتشار وسیع اچ آی وی در جامعه به دست آمد، به طوری که درصد مبتلایان به اچ آی وی و ایدز در اثر اعتیاد تزریقی از بیش از 80 درصد )در اوایل دهه 1370( به کمتر از 60 درصد )در حال حاضر( کاهش یافت.
در طی چند سال اخیر با توجه به مصرف مواد محرک صنعتی از نوع آمفتامین ها و متامفتامین ها که رفتارهای جنسی مهار گسیخته را سبب می شوند، درصد موارد ابتلا به علت تماس جنسی به ویژه در جوانان رو به افزایش نهاده و به شروع موج سوم همه گیری ناشی از تماس جنسی دامن زده است. به طوری که طبق آخرین آمار و اطلاعات موجود درصد افرادی که از سال 1391 تاکنون به اچ آی وی مبتلا شده اند از رقم قبلی که حدود 20 درصد بود، دو برابر شده و به بیش از 40 درصد افزایش پیدا کرده است.
در صورت عدم توجه به مشکل اعتیاد به مواد محرک فیزیکی جدید )آمفتامین ها و متامفتامین ها(، به علت خطر روابط جنسی مهار گسیخته در جوانان، این نگرانی وجود دارد که در طی چند سال آینده موج سوم همه گیری اچ آی وی و ایدز که از تماس جنسی مهار گسیخته ناشی خواهد شد جای خود را در جامعه به ویژه در میان جوانان و نوجوانان باز کرده و مشکلات جدیدی را برای کشور به وجود بیاورد.
لازمه موفقیت در مقابله با اچ آی وی و ایدز ایجاد عزم ملی، همکاری قوی بین بخشی، مشارکت فعال جامعه، وضع قوانین لازم برای حمایت از افراد مبتلا به اچ آی وی و ایدز به منظور جلوگیری از انگ و تبعیض، همکاری نزدیک بخش خصوصی و سازمان های غیردولتی با بخش دولتی، احساس مسئولیت فردی، خانوادگی و اجتماعی و به طور کلی بسیج همگانی جامعه است. بر این اساس ضمن حفظ دستاوردهای پیشین در جلوگیری از انتشار اچ آی وی و ایدز میان معتادان تزریقی که لازمه آن توسعه و تقویت مرکز کاهش آسیب و مراکز مشاوره و تست داوطلبانه است، ضروری است در شناسایی افراد پرخطر، تشویق آنان به انجام مشاوره و تست  داوطلبانه، کشف موارد جدید ابتلا و درمان کلیه افراد واجد شرایط با داروهای ضد ویروس ایدز )anti retroviral treatment( اقدام شود؛ چرا که با انجام این کار علاوه بر اینکه به افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی مبتلایان کمک می شود، به علت کاهش بار ویروس در بدن افراد تحت درمان، خطر انتقال ویروس به سایرین نیز تا 95 درصد کاهش می یابد و به این ترتیب از نظر جلوگیری از انتشار ویروس در سطح جامعه نیز موفقیت قابل توجهی به دست خواهد آمد..
طبق آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا اول مهر ماه 92 خلاصه وضعیت اچ آی وی ایدز در کشور به شرح زیر است:
بر اساس آمار جمع آوری شده از دانشگاه های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، تا این تاریخ جمعا 27 هزار و 41 نفر افراد مبتلا به HIV / ایدز در کشور شناسایی شده اند که 89.3 درصد آنها را مردان و 10.7 درصد را زنان تشکیل می دهند. تاکنون 5118 نفر مبتلا به ایدز شناسایی شده و 5471 نفر از افراد مبتلا فوت کرده اند.
45.9 درصد از مبتلایان به HIV در زمان ابتلا در گروه سنی 34-25 سال قرار داشته اند که بالاترین نسبت در بین گروه های سنی را به خود اختصاص می دهند.
علل ابتلا به HIVدر بین کل مواردی که از سال 1365 تاکنون در کشور به ثبت رسیده اند به ترتیب، تزریق با وسایل مشترک در مصرف کنندگان مواد )68.1 درصد(، رابطه جنسی )12.7 درصد(، دریافت خون و فرآورده های خونی )0.9 درصد( و انتقال از مادر به کودک )2.1 درصد( بوده است. راه انتقال در 17.1 درصد از این گروه نامشخص مانده است.
در مقایسه این آمار با مواردی که ابتلا آنان در سال 1391 گزارش شده است، اعتیاد تزریقی 52 درصد، برقراری روابط جنسی 33.2 درصد و انتقال از مادر به کودک 3.4 درصد از موارد را تشکیل داده است. در 11.4 درصد از موارد شناسایی شده در این سال راه انتقال نامشخص بوده و هیچ مورد جدید ابتلا از راه خون و فرآورده های خونی گزارش نشده است.
منبع : ایسنا